Schijnzelfstandigheid bij ZZP'ers: Gevaren voor zowel Opdrachtgevers als ZZP'ers

De opkomst van zelfstandigen zonder personeel (ZZP’ers) heeft de arbeidsmarkt veranderd. Ze bieden bedrijven flexibiliteit en geven werknemers de mogelijkheid om meer autonomie over hun werkleven te hebben. Echter, de toename van zzp-constructies heeft ook geleid tot het risico van schijnzelfstandigheid, een situatie waarin iemand op papier als zelfstandige werkt, maar in werkelijkheid een verkapte werknemer is. Dit kan grote gevolgen hebben voor zowel de opdrachtgever als de zzp’er. In deze blog bespreken we wat schijnzelfstandigheid is, de risico's ervan en hoe je dit kunt voorkomen.

Wat is schijnzelfstandigheid?

Schijnzelfstandigheid doet zich voor wanneer een zzp'er werkzaamheden uitvoert die eigenlijk onder een dienstverband vallen. Dit betekent dat er in de praktijk sprake is van een gezagsverhouding, loonbetaling en persoonlijke arbeid, drie kenmerken die een arbeidsrelatie definiëren. Schijnzelfstandigheid kan bewust of onbewust ontstaan. Bedrijven kunnen kosten willen besparen op sociale premies en arbeidsrechtelijke verplichtingen, terwijl zzp’ers soms meer inkomsten kunnen genereren dan in loondienst.

Gevaren voor de opdrachtgever

1. Financiële consequenties: Wanneer een opdrachtgever een zzp'er inzet die later als schijnzelfstandig wordt aangemerkt, kan de Belastingdienst naheffingen opleggen. Dit omvat het terugbetalen van sociale premies en belastingen, evenals mogelijke boetes.

2. Reputatieschade: Het in dienst hebben van schijnzelfstandigen kan leiden tot reputatieschade voor bedrijven. Het kan de indruk wekken dat een organisatie bewust constructies gebruikt om sociale zekerheden te omzeilen.

3. Juridische verplichtingen: Als de werkrelatie uiteindelijk wordt gezien als een arbeidscontract, kunnen opdrachtgevers verplicht worden om met terugwerkende kracht arbeidsvoorwaarden toe te passen, zoals loondoorbetaling bij ziekte en vakantiedagen.

Gevaren voor de zzp'er

1. Verlies van zelfstandigheid: Wanneer een zzp'er in feite als werknemer wordt beschouwd, kan dit betekenen dat hij of zij geen zeggenschap heeft over werktijden en -methoden. Dit verlies van autonomie gaat in tegen de kern van zelfstandig ondernemerschap.

2. Rechten en plichten: Een zzp’er die als schijnzelfstandige wordt aangemerkt, kan geconfronteerd worden met terugvorderingen van de Belastingdienst voor ten onrechte toegepaste aftrekposten, zoals de zelfstandigenaftrek.

3. Onzekerheid over sociale zekerheid: Hoewel zelfstandigen vaak geen recht hebben op sociale zekerheden zoals WW-uitkeringen, kan een schijnzelfstandige bij een herclassificatie mogelijk hierop terugvallen, maar dit gaat gepaard met langdurige en complexe juridische procedures.

Hoe schijnzelfstandigheid te voorkomen?

1. Duidelijke afspraken: Zorg dat er een heldere overeenkomst van opdracht is waarin duidelijk wordt omschreven dat de zzp'er zelfstandig is. Dit kan bijvoorbeeld door het vermelden van het feit dat de zzp'er zelf verantwoordelijk is voor het uitvoeren van de werkzaamheden en daarbij geen toezicht ontvangt van de opdrachtgever.

2. Vrijheid van uitvoering: Laat de zzp’er zelf bepalen waar, wanneer en hoe het werk wordt uitgevoerd. Dit onderstreept dat er geen sprake is van een gezagsverhouding.

3. Diversiteit aan opdrachtgevers: Een zzp'er die voor meerdere opdrachtgevers werkt, versterkt het beeld van zelfstandigheid. Dit vermindert het risico dat de Belastingdienst de werkrelatie als schijnzelfstandigheid aanmerkt.

4. Gebruik van modelovereenkomsten: Maak gebruik van de modelovereenkomsten van de Belastingdienst om risico's te beperken. Deze overeenkomsten zijn opgesteld om aan te tonen dat er geen sprake is van een arbeidsovereenkomst.

Conclusie

Schijnzelfstandigheid is een groeiend probleem dat de arbeidsmarkt blijft beïnvloeden. Zowel opdrachtgevers als zzp’ers lopen risico's op het gebied van financiën, juridische consequenties en reputatie. Het is daarom van groot belang dat beide partijen zich bewust zijn van de kenmerken van een echte zelfstandige werkrelatie en de nodige maatregelen treffen om misverstanden te voorkomen. Door heldere afspraken en naleving van wet- en regelgeving kan schijnzelfstandigheid effectief worden tegengegaan, wat de arbeidsrelatie transparanter en eerlijker maakt voor iedereen.

Heb jij ervaring met de risico’s van schijnzelfstandigheid? Deel je inzichten hieronder in de reacties!